Buitenplaats Brienenoord
Op het natuurrijke eiland en getijdenpark Brienenoord binnen de ring van Rotterdam werden decennialang vrolijke zomerkampen georganiseerd voor jongeren door jeugdorganisatie Arend en de Zeemeeuw. Veel van de jongeren werkten hard in de haven en beleefden hier, aan de Maas, een ontspannen en onvergetelijke zomer met leeftijdgenoten. Maar nadat de jeugdorganisatie verhuisde, raakte de plek in verval. Het eiland, een natuurplek vol met grote bomen en wilde bloemen, raakte in de vergetelheid. Zonde! Gelukkig kent Rotterdam bewoners die potentie zien in de meest vergeten stukjes van de stad. Na jaren van verval kreeg de plek in 2014 eindelijk een nieuwe impuls. Artistiek leiders Rineke Kraaij en Sander Zweerts de Jong en zakelijk leider Maurice Specht gingen aan de slag! Ze bouwden een duurzame en circulaire buitenplaats. Zo ontstond er een creatieve broedplaats: een plek voor natuur, cultuur en educatie.
Repetitieruimte voor de toekomst
Eiland van Brienenoord biedt een prachtig uitzicht op Rotterdam. Het is een fantastische plek om met afstand de stad te aanschouwen en na te denken over de toekomst van Rotterdam. De locatie inspireert het doel van Buitenplaats Brienenoord. Het is een “repetitieruimte voor de toekomst”. Hier kun je experimenteren met ideeën voor wat er komen gaat. Het pand zelf is een voorbeeld voor de toekomst van duurzaam bouwen. Sociale, natuurgerichte, culturele, artistieke en educatieve activiteiten komen samen. Ideeën voor het leven in het veranderende klimaat worden getest en verbeeld.
De natuur op het eiland draagt bij aan die verbeelding. In 2020 is het eiland zelf flink op de schop gegaan. Meerdere overheids- en natuurinstanties werkten samen aan het terugbrengen van de rijke getijdennatuur op het eiland. Langs de oevers is veel grond weggegraven, zodat er natuurvriendelijke oevers ontstonden. In het getijdenpark hebben eb en vloed vrij spel op de oevers. Het verschil tussen eb en vloed is op het Eiland van Brienenoord gemiddeld 1,5 meter, soms zelfs 2 meter! Op de grens van land en water leven bijzondere planten en dieren die van deze wisselingen houden, evenals van het brakke water, een mengsel van zoet en zout. Vissen leggen hun eitjes in het ondiepe water, en het rivierhout biedt jonge dieren beschutting. Planten zoals de spindotter vestigen zich hier graag, en vogels zoals de steltloper en lepelaar vinden er voedsel tijdens eb. Door de rijke natuur voelen veel dieren zich thuis op het eiland. Vier Schotse hooglanders dragen bij aan het dagelijkse beheer door onkruid, gras en jonge boompjes op te eten.
Op het natuurrijke eiland en getijdenpark Brienenoord binnen de ring van Rotterdam werden decennialang vrolijke zomerkampen georganiseerd voor jongeren door jeugdorganisatie Arend en de Zeemeeuw. Veel van de jongeren werkten hard in de haven en beleefden hier, aan de Maas, een ontspannen en onvergetelijke zomer met leeftijdgenoten. Maar nadat de jeugdorganisatie verhuisde, raakte de plek in verval. Het eiland, een natuurplek vol met grote bomen en wilde bloemen, raakte in de vergetelheid. Zonde! Gelukkig kent Rotterdam bewoners die potentie zien in de meest vergeten stukjes van de stad. Na jaren van verval kreeg de plek in 2014 eindelijk een nieuwe impuls. Artistiek leiders Rineke Kraaij en Sander Zweerts de Jong en zakelijk leider Maurice Specht gingen aan de slag! Ze bouwden een duurzame en circulaire buitenplaats. Zo ontstond er een creatieve broedplaats: een plek voor natuur, cultuur en educatie.
Repetitieruimte voor de toekomst
Eiland van Brienenoord biedt een prachtig uitzicht op Rotterdam. Het is een fantastische plek om met afstand de stad te aanschouwen en na te denken over de toekomst van Rotterdam. De locatie inspireert het doel van Buitenplaats Brienenoord. Het is een “repetitieruimte voor de toekomst”. Hier kun je experimenteren met ideeën voor wat er komen gaat. Het pand zelf is een voorbeeld voor de toekomst van duurzaam bouwen. Sociale, natuurgerichte, culturele, artistieke en educatieve activiteiten komen samen. Ideeën voor het leven in het veranderende klimaat worden getest en verbeeld.
De natuur op het eiland draagt bij aan die verbeelding. In 2020 is het eiland zelf flink op de schop gegaan. Meerdere overheids- en natuurinstanties werkten samen aan het terugbrengen van de rijke getijdennatuur op het eiland. Langs de oevers is veel grond weggegraven, zodat er natuurvriendelijke oevers ontstonden. In het getijdenpark hebben eb en vloed vrij spel op de oevers. Het verschil tussen eb en vloed is op het Eiland van Brienenoord gemiddeld 1,5 meter, soms zelfs 2 meter! Op de grens van land en water leven bijzondere planten en dieren die van deze wisselingen houden, evenals van het brakke water, een mengsel van zoet en zout. Vissen leggen hun eitjes in het ondiepe water, en het rivierhout biedt jonge dieren beschutting. Planten zoals de spindotter vestigen zich hier graag, en vogels zoals de steltloper en lepelaar vinden er voedsel tijdens eb. Door de rijke natuur voelen veel dieren zich thuis op het eiland. Vier Schotse hooglanders dragen bij aan het dagelijkse beheer door onkruid, gras en jonge boompjes op te eten.
Proces
1931
Op het Eiland van Brienenoord worden zomerkampen georganiseerd door jeugdorganisatie Arend en de Zeemeeuw.
2014
Het inmiddels verlaten zomerverblijf wordt ontdekt en krijgt een nieuwe impuls.
Voor het co-creatie ontwerpproces ontwikkelt Superuse Studios een bouwdoos van alle herbruikbare materialen van het zomerverblijf.
2019
Het oude zomerverblijf wordt voorzichtig gesloopt, zodat materialen opnieuw gebruikt kunnen worden.
50 vrijwilligers werken hard aan de bouw. Het is een rijke mix van leeftijden, nationaliteiten en opleidingsniveaus.
Kennis en kunde werd van de één aan de ander overgedragen.
Het nieuwe paviljoen is voor 65% opgebouwd uit onderdelen van het oude zomerkampverblijf.
Tijdens de bouw vinden er tal van activiteiten plaats: zo kan men al proeven aan de gedroomde toekomst van de plek.
2019
Het paviljoen wordt feestelijke geopend met “De Ideale Vrijdag”.
2020
Het eiland gaat op de schop en de rijke getijdenatuur wordt teruggebracht.
2021
Een uitgebreid cultuur- en educatieprogramma wordt georganiseerd en bindt een hechte community van makers aan de plek.
Onder het programma ‘We Came From the Future’ worden makers, bouwers en denkers uitgenodigd om de ruimte voor een dag over te nemen.
Circulair paviljoen geïnspireerd op materiaal
Steen voor steen werd het oude zomerverblijf afgebouwd. In een co-creatieproces geleid door Floris Schiferli van architectenbureau Superuse Studios werden toekomstige gebruikers, gemeente, bewoners en vakmensen uitgenodigd om mee te denken over het ontwerp. Superuse Studios creëerde een bouwdoos met alle herbruikbare onderdelen van het oude pand op schaal. Tijdens workshops konden mensen met tape en speciale verbindingen hun ruimtelijke ideeën uitwerken. De ideeën vormden een belangrijke input voor het ontwerp.
Uiteindelijk is het nieuwe paviljoen voor 65% opgebouwd uit onderdelen van het oude zomerkampverblijf, voor 30% uit hergebruikt materiaal van andere locaties en voor 5% uit nieuwe materialen. De stenen werden de bouwstenen voor de muur in de tuin. In het pand komen de vakwerkspanten, kozijnen. grondbalken, dakbeschot en, betimmering en de deurenweer terug. Niet alleen door het materiaalgebruik, maar ook door de werking van de zon op het paviljoen en de isolatiesystemen is het paviljoen zeer duurzaam en gebruikt het weinig energie.
Het ontwerpproces was een open proces. Waren er nieuwe toffe materialen beschikbaar, dan werd het ontwerp daarop aangepast. Zo noemde Superuse Studios het ontwerp niet een Definitief Ontwerp, maar een Dynamisch Definitief Ontwerp (DDO). Er kwamen mooie grote ramen beschikbaar: te gek voor de Buitenplaats! Het gevelontwerp werd aangepast om een plek te kunnen geven aan deze mooie ramen.
Bouwen als onderdeel van placemaking
Door zelf een meubel in elkaar te zetten of een muur te timmeren voel je je verbonden met de plek. Buitenplaats Brienenoord is een goed voorbeeld waarbij de bouw ook onderdeel is van het placemaking proces. De bouwers voelen zich eigenaar van de plek.
In 1931 bouwden 60 jongeren een zomer lang samen het verblijf voor hun zomerkampen. Dat wilden de initiatiefnemers ook. Iedereen was welkom om te komen bouwen aan de buitenplaats. Er werd een creatief bouwteam samengesteld. Dit bouwteam bestond uit mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, re-integrerende mensen na een burn-out of fysieke klachten en werkzoekenden. Het was een rijke mix van leeftijden, nationaliteiten en opleidingsniveaus. Sommigen hadden ervaring, sommigen niet. De één werkte een paar weken mee, anderen bleven langer plakken. Voor de complexere taken werden vakmensen ingehuurd. Zij betrokken het bouwteam actief bij hun werk. Kennis en kunde werd van de één aan de ander overgedragen. Zo zorgde de co-creatie van de Buitenplaats voor een rijke kennisoverdracht waar iedereen wijzer van werd en waar zelfs een aantal mensen een nieuwe baan aan overhield.
In 2019 werd de Buitenplaats officieel geopend met “De Ideale Vrijdag”. Elke vrijdag nodigde de buitenplaats mensen uit om hun ideale vrijdag samen met anderen te komen vieren. Deze eerste ideale vrijdag werd gevierd zoals de buitenplaats die het liefste ziet. Er werd gezwommen, bloemen geplukt, gespeeld, soep gekookt en er waren performances van een heleboel kunstenaars. De openingsspeech werd gezamenlijk geschreven. De feestelijke dag eindigde met een knus kampvuur. Er werd niet per se gevierd dat de buitenplaats af was, want dat is die nooit. Deze ontwikkelt zich altijd door. De buitenplaats is wat dat betreft een goed voorbeeld van tactical placemaking. Een plek met ruimte voor veranderingen en wendingen.
Circulair paviljoen geïnspireerd op materiaal
Steen voor steen werd het oude zomerverblijf afgebouwd. In een co-creatieproces geleid door Floris Schiferli van architectenbureau Superuse Studios werden toekomstige gebruikers, gemeente, bewoners en vakmensen uitgenodigd om mee te denken over het ontwerp. Superuse Studios creëerde een bouwdoos met alle herbruikbare onderdelen van het oude pand op schaal. Tijdens workshops konden mensen met tape en speciale verbindingen hun ruimtelijke ideeën uitwerken. De ideeën vormden een belangrijke input voor het ontwerp.
Uiteindelijk is het nieuwe paviljoen voor 65% opgebouwd uit onderdelen van het oude zomerkampverblijf, voor 30% uit hergebruikt materiaal van andere locaties en voor 5% uit nieuwe materialen. De stenen werden de bouwstenen voor de muur in de tuin. In het pand komen de vakwerkspanten, kozijnen. grondbalken, dakbeschot en, betimmering en de deurenweer terug. Niet alleen door het materiaalgebruik, maar ook door de werking van de zon op het paviljoen en de isolatiesystemen is het paviljoen zeer duurzaam en gebruikt het weinig energie.
Het ontwerpproces was een open proces. Waren er nieuwe toffe materialen beschikbaar, dan werd het ontwerp daarop aangepast. Zo noemde Superuse Studios het ontwerp niet een Definitief Ontwerp, maar een Dynamisch Definitief Ontwerp (DDO). Er kwamen mooie grote ramen beschikbaar: te gek voor de Buitenplaats! Het gevelontwerp werd aangepast om een plek te kunnen geven aan deze mooie ramen.
Bouwen als onderdeel van placemaking
Door zelf een meubel in elkaar te zetten of een muur te timmeren voel je je verbonden met de plek. Buitenplaats Brienenoord is een goed voorbeeld waarbij de bouw ook onderdeel is van het placemaking proces. De bouwers voelen zich eigenaar van de plek.
In 1931 bouwden 60 jongeren een zomer lang samen het verblijf voor hun zomerkampen. Dat wilden de initiatiefnemers ook. Iedereen was welkom om te komen bouwen aan de buitenplaats. Er werd een creatief bouwteam samengesteld. Dit bouwteam bestond uit mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, re-integrerende mensen na een burn-out of fysieke klachten en werkzoekenden. Het was een rijke mix van leeftijden, nationaliteiten en opleidingsniveaus. Sommigen hadden ervaring, sommigen niet. De één werkte een paar weken mee, anderen bleven langer plakken. Voor de complexere taken werden vakmensen ingehuurd. Zij betrokken het bouwteam actief bij hun werk. Kennis en kunde werd van de één aan de ander overgedragen. Zo zorgde de co-creatie van de Buitenplaats voor een rijke kennisoverdracht waar iedereen wijzer van werd en waar zelfs een aantal mensen een nieuwe baan aan overhield.
In 2019 werd de Buitenplaats officieel geopend met “De Ideale Vrijdag”. Elke vrijdag nodigde de buitenplaats mensen uit om hun ideale vrijdag samen met anderen te komen vieren. Deze eerste ideale vrijdag werd gevierd zoals de buitenplaats die het liefste ziet. Er werd gezwommen, bloemen geplukt, gespeeld, soep gekookt en er waren performances van een heleboel kunstenaars. De openingsspeech werd gezamenlijk geschreven. De feestelijke dag eindigde met een knus kampvuur. Er werd niet per se gevierd dat de buitenplaats af was, want dat is die nooit. Deze ontwikkelt zich altijd door. De buitenplaats is wat dat betreft een goed voorbeeld van tactical placemaking. Een plek met ruimte voor veranderingen en wendingen.
Analysetabel
Een sprekend programma
Naast het bouwproces volgt ook het programma van Buitenplaats Brienenoord het principe van tactical placemaking. Het programma wordt ontwikkeld op basis van feedback en veranderende behoeften van de betrokkenen. Dit zorgt voor een flexibele en adaptieve ruimte die kan evolueren met de tijd. Buitenplaats Brienenoord heeft daarnaast ook een rijk creative placemaking programma. In het culturele programma is er veel aandacht voor de natuur op het eiland en voor duurzame ideeën.
Al tijdens de bouw vonden tal van activiteiten plaats. Bezoekers konden zo al proeven aan de gedroomde toekomst van de plek. Buitenplaats Brienenoord bleek een magneet te zijn voor jonge makers. In 2021 besloten de initiatiefnemers hierop in te spelen en organiseerden een uitgebreid cultuur- en educatieprogramma en bonden daarmee een hechte community van makers aan de plek.
Onder het programma ‘We Came From the Future’ worden makers, bouwers en denkers uitgenodigd om de ruimte voor een dag over te nemen. De ruimte is die dag van hen. Hierdoor zijn meerdere mensen actief aan het placemaken op de plek.
Elke zondag biedt ‘Het Eilandatelier’ workshops door diverse kunstenaars. Daarnaast zijn er filmvoorstellingen, boekpresentaties, pizza-avonden, haakworkshops en luisteravonden. Een gratis audiotour, gemaakt door kunstenaarscollectief Waterwerken, leidt je over het eiland terwijl kunstenaar Maurice Meewisse vertelt over de natuur. Het terrein herbergt ook kunstinstallaties, waaronder die van Maurice, die het eiland nog magischer maken.
De plek en het programma worden beheerd door Stichting Brienenoord.
Een sprekend programma
Naast het bouwproces volgt ook het programma van Buitenplaats Brienenoord het principe van tactical placemaking. Het programma wordt ontwikkeld op basis van feedback en veranderende behoeften van de betrokkenen. Dit zorgt voor een flexibele en adaptieve ruimte die kan evolueren met de tijd. Buitenplaats Brienenoord heeft daarnaast ook een rijk creative placemaking programma. In het culturele programma is er veel aandacht voor de natuur op het eiland en voor duurzame ideeën.
Al tijdens de bouw vonden tal van activiteiten plaats. Bezoekers konden zo al proeven aan de gedroomde toekomst van de plek. Buitenplaats Brienenoord bleek een magneet te zijn voor jonge makers. In 2021 besloten de initiatiefnemers hierop in te spelen en organiseerden een uitgebreid cultuur- en educatieprogramma en bonden daarmee een hechte community van makers aan de plek.
Onder het programma ‘We Came From the Future’ worden makers, bouwers en denkers uitgenodigd om de ruimte voor een dag over te nemen. De ruimte is die dag van hen. Hierdoor zijn meerdere mensen actief aan het placemaken op de plek.
Elke zondag biedt ‘Het Eilandatelier’ workshops door diverse kunstenaars. Daarnaast zijn er filmvoorstellingen, boekpresentaties, pizza-avonden, haakworkshops en luisteravonden. Een gratis audiotour, gemaakt door kunstenaarscollectief Waterwerken, leidt je over het eiland terwijl kunstenaar Maurice Meewisse vertelt over de natuur. Het terrein herbergt ook kunstinstallaties, waaronder die van Maurice, die het eiland nog magischer maken.
De plek en het programma worden beheerd door Stichting Brienenoord.
Locatie en projectgegevens
Meer info:
www.buitenplaatsbrienenoord.nl
Meer info:
www.buitenplaatsbrienenoord.nl